اثر تاریخ کاشت بر رشد و عملکرد دانه ژنوتیپ‌های سویا (Glycine max Merrill) در شرایط آب و هوایی شمال خوزستان

به منظور تعیین بهترین تاریخ کاشت و بهترین ژنوتیپ­ سویا سازگار با اقلیم منطقه و دستیابی به حداکثر عملکرد، آزمایشی به صورت کرت­های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی صفی آباد دزفول به مدت دو سال زراعی (94-1393) اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل پنج تاریخ کاشت شامل اول تیر، 15 تیر، 30 تیر، 13 مرداد و 27 مرداد (کرت­های اصلی) و هفت ژنوتیپ سویا شامل 2001، 2002، Persing×Epps، Saman، Migmat، SG20 و سالند (کرت­های فرعی) بودند. نتایج نشان داد که حداکثر تعداد غلاف در بوته (66 عدد) از ژنوتیپ سالند در تاریخ کاشت 15 تیر و حداقل تعداد غلاف در بوته (7/17 عدد) از تاریخ کاشت 27 مرداد و ژنوتیپ 2001 بدست آمد. نتایج نشان داد که تاخیر در کاشت باعث کاهش ارتفاع بوته در کلیه ژنوتیپ­های سویا شد و بیشتر بودن طول دوره رشد در ژنوتیپ­های رشد محدود، باعث افزایش ارتفاع بوته در آنها نشد. بر اساس میانگین دو سال آزمایش بیشترین (3479 کیلوگرم در هکتار) و کمترین (1698 کیلوگرم در هکتار) عملکرد دانه به ترتیب از تاریخ‌های کاشت 30  تیر و 27 مرداد بدست آمد. میانگین عملکرد دانه ژنوتیپ‌ها در دو سال مورد آزمایش نشان داد که ژنوتیپ­های سالند (گروه 6) و SG20 (گروه 7-6) از بالاترین عملکرد دانه برخوردار بودند. ژنوتیپ Migmat در تمام تاریخ‌های کاشت از میزان پروتئین دانه بالاتری برخوردار بود. حداکثر میزان روغن (9/25 درصد) در تاریخ کاشت دوم از ژنوتیپ 2001 بدست آمد. حداقل میزان روغن (6/21 درصد) نیز در تاریخ کاشت آخر (27 مرداد) و ژنوتیپ سامان بدست آمد. با توجه به نتایج آزمایش حاضر و بر اساس برنامه تناوبی منطقه، ژنوتیپ­های سویا با گروه رشدی 7-6  و تاریخ کاشت اواخر تیر، برای شرایط اقلیمی شمال خوزستان مناسب‌تر هستند.